Jaundeutsch

Jùutütsch ( [ˈjʊu̯tytʃ](info), hd. Jaundeutsch, senslertütsch: Jùùntütsch) ìsch d Mùndart va dr Gmìi Jùu (Jaun) mìt de bìede Düerfer Jùu ù Fàng (Im Fang) ìm Kanton Frybùrg.

Jùu ìsch dì enzìgì tütschspraachìgì Gmìi ìm Grüerschbìzìrk (Greyerzerland), ù ds Jùutütsch ìsch ìnnerhaùb va de Tütschschwyzer Mùndarte eppes Appartegs. Dia Mùndartspraach gküert zum Höchstalemannische ùn ìsch mia mitem Berner Oberländisch wa mitem Senslertütsche verwònt. Dr Grùnd derfǜǜr ìsch a spraachlìchì Isolation va Jùu: Z desúús (ìm Weschte) ìsch d Spraachgrenza zu de Wäùtsche, wa mù Französisch red, früer Patois; ìm Norde ìsch dr Wääg in de tütschspraaìg Sensebezìrk mìt hueje Bäärga versperrta, wa mù nùmme ùber de Nǜüschels (Euschelspass) ds Fues drùber chòò. Aber òò dì Kontäkt zum Sǜbetaù (Simmental) ìm Kanton Bärn sì lengì Zyt iender raar gsy, syt ass sì enetem Brùch (Jaunpass) dr Glùube tùsche hìi, aber Jùu katòòlesch blìben ìsch.

In däm Artikel wärde dì Dialäktbyyspìù ì dr Dieth-Schrybeg (glyych wì ìm Senslertütsche Wörterbuech) ù der hüt nò gǜùtege Schryyb-Rìchtlinie va der Tüschfrybùrger Arbìitsgmìinschaft (DFAG) gschrìbe. Wì nüüt òndersch òòggee ìsch, sy dì kursive Byyspìùwörter ùff Jùutütsch gschrìbe. Dì Gschìcht „Dr Jouner Geisshirt“ ìsch nìt òòpasst a dì Dieth-Schrybeg.