Neolithikum

S Dreiperiodesystem
für dr europäischi Ruum
Holozän Historischi Zit
Iisezit
  Spooti Bronzezit  
  Middleri Bronzezit
  Früehji Bronzezit
Bronzezit
    Chupfersteizit  
  Jungsteizit
Middelsteizit/Epipal.
Pleistozän     Jungpaläolithikum  
    Mittelpaläolithikum
    Altpaläolithikum
  Altsteizit
Steizit

D Jungstäizit, au Neolithikum (vom altgriech. νέος neos ,nöi, jung‘ und λίθος lithos ,Stäi‘), isch definiert as d Epoche in dr Gschicht vo dr Menschhäit, wo mit em Übergang vo de Jeeger- und Sammlerkultuure zu sässhafte Buure mit domestizierte Dier und Pflanze aagfange het.

Dr Übergang zur neolithische Wirtschaftswiis wird as die Neolithischi Revoluzioon bezäichnet. Iirer Verbräitig säit mä Neolithisierig und die isch in de verschiidene Regioone vo dr Wält underschiidlig verloffe. Die Nomadischi Lääbenswiis isch wo dr Ackerbau und d Veehaltig ufchoo si, gege d Sässhaftigkäit in Dorfgmäinschafte iiduscht worde. Dr Ackerbau isch au d Grundlaag gsi für e Gsellschaft, wo d Arbet däilt worden isch. Ass mä d Naarig sälber broduziert het und Vorrööt het chönne halte, het d Mensche vo dr natüürlige Umwält unabhängiger gmacht und si d Basis gsi drfür, ass d Bevölkerig het afo waggse. Dä Brozäss isch vor öbbe 12'000 Joor zum erste Mol im Gebiet vom Fruchtbaare Halbmond verloffe, vor allem grad süügöig vo de Taurus- und de Zagrosgebirg. No bevoor s archeologischi Beleeg git drfür, ass in de Dörfer Hüüser us Holz oder Stei baut worde si, het s in dere Regioon scho monumentaali Tämpelaalaage gee, wie uf em Göbekli Tepe oder z Nevalı Çori (Südosttürkei).[1][2]

S Ändi vo dr Jungstäizit in de verschidnige Regioone vo dr Wält het aagfange, wo d Lüt dört häi afo Chupfer verarbäite (Chupferstäizit). Si isch aber erst spööter dur d Bronsezit abglööst worde. In Afrika süüdlig vo dr Sahara isch uf d Jungstäizit diräkt d Iisezit choo.

  1. Badisches Landesmuseum Karlsruhe (Hrsg.): Die ältesten Monumente der Menschheit. Vor 12.000 Jahren in Anatolien. Theiss, Stuttgart 2007, ISBN 3-8062-2072-7 (Ausstellungskatalog).
  2. Klaus Schmidt: Sie bauten die ersten Tempel. Das rätselhafte Heiligtum der Steinzeitjäger. Beck, München 2006, ISBN 3-406-53500-3.