 |
 |
X-Chromosoom isch e Bezäichnig für e Gschlächtschromosoom (Gonosoom). Bi Arte mit em XX/XY-System zur chromosomale Gschlächtsbestimmig häi d Wiibli zwäi X-Chromosoome, si si dorum in Bezuug uf d Gschlächtschromosoome homozygot. Männchli mit eme X- und eme Y-Chromosoom si hingeege hemizygot. S XX/XY-System isch in verschidige Diergrubbe unabhängig vonenander entwicklet worde. Es chunnt bi Süüger, e baar Insektenarte und e baar andere Diergrubbe vor. X-Chromosoome git s au bim XX/X0-System: Bim Fadewurm Caenorhabditis elegans häi Hermaphrodite zwäi X-Chromosoome, Männli hingeege nume äi X-Chromosoom, das häisst äi Chromosoom weeniger.
Wil s X-Chromosoom in wiiblige Zälle dobblet so hüfig vorchunnt wie in männlige Zälle, häi verschidnigi Diergrubbe underschidligi Strategie zur Dosiskompensation entwicklet, für zum in de Zälle vo bäide Geschlächter e gliich hochi Mängi an Protein mache. Bim Mensch wird für das in dr früeje Embryonalentwicklig äins vo de bäide X-Chromosoome in wiiblige Zälle durch X-Inaktivierig witgehend stillgläit und wird eso zum Barr-Körperli.
D X- und Y-Chromosoome vo de Süüger si vermuetlig us äim Bäärli vo gliichartige Chromosoome entstande, wo s Y-Chromosoom immer chürzer worden isch (lueg Y-Chromosom). An de Ändine vo bäide Chromosoome git s aber immer no pseudoautosomale Regione, wo d X- und Y-Chromosoome din die gliiche Sequänze häi. Do isch in dr männlige Meiose e Crossing-over und denn e Rekombination zwüsche X und Y mööglig. Geen in deene Regione wärde uf em ‚inaktive‘ wiiblige X-Chromosom nit inaktiviert.
Bim Mensch wäiss mä von e baar Abwiichige in dr Zaal vo de Gschlächtschromosoome, öbbe X0 (nur äi X-Chromosoom) oder XXY. Wil bis uf en äinzigs alli X-Chromosoome (wiitgehend) inaktiviert wärde, isch s ehnder tolerierbar wenn äi X-Chromosoom feelt oder zvil isch, bi andere Chromosoome isch das broblematischer.
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „X-Chromosom“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |