| Commonwealth | |
|---|---|
| forma de gobiernu | |
 |
El vocablu inglés Commonwealth (de common, común, y l'antiguu weal, que derivó en wealth, fortuna) significa lliteralmente riqueza común o nuna sola pallabra: Mancomunidá. El significáu deriva del términu llatín Res publica (cosa pública) y anguaño úsase en rellación con una comunidá política. La más conocida con esta denominación nel mundu actual ye la Commonwealth of Nations, una comunidá de naciones venceyada al Reinu Xuníu.
El términu alemán más cercanu en sentíu lliteral a commonwealth (Gemeinwesen: riqueza común) tien un sentíu más ampliu, quiciabes cercanu al términu comunidá n'español. La Wikipedia n'alemán describir como un términu que significa toa organización actual y histórica de la sociedá humana polo xeneral, la comunidá pública más allá de la unidá familiar. Por tanto, en Wikipedia nun hai un enllaz direutu a un artículu en dichu idioma (llamáu interwiki).
N'inglés, el términu usábase orixinalmente pa referise a un sistema de gobiernu dedicáu a aumentar el bienestar social o la riqueza común, a diferencia de too aquel gobiernu que'l so fin yera'l beneficiu d'un individuu o una clase.[1] Esto ye, ye un sistema de gobiernu dedicáu al beneficiu xeneral, con un sentíu similar al de la frase llatina res publica ("la cosa pública"), pa significar l'aspeutu de beneficiu común implícitu nun Estáu.[2]
Darréu'l términu llegó a entendese col significáu d'una República,[3] especialmente sol sistema impuestu por Oliver Cromwell. Esi sistema ye conocíu como la Mancomunidá d'Inglaterra en castellán o “the old commonwealth” (antigua comunidá) n'Inglaterra. (ver Niveladores)
Na actualidá la pallabra xeneralmente designa, nel mundu de fala inglesa, un sistema políticu basáu na asociación voluntaria con cuenta d'escorrer el beneficiu económicu común.[4] (Ver tamién Estáu llibre acomuñáu.)
Na ciencia política, el términu usar pa designar l'aspeutu o propósitu económicu de ciertes asociaciones polítiques. Esto ye, un sistema que busca amontar riqueza material d'una comunidá o sociedá, dexando l'aspeutu ideolóxicu, etc., a considerancies individuales. Esta acepción puede rastrexase hasta la perceición d'Adam Smith,[5] y personaxes tales como John Stuart Mill, pa quien los homes tienen derechu a actuar en llibertá -mientres esos actos nun perxudiquen a otros- porque namái al traviés d'esa llibertá pueden escoyer llibremente lo qu'ellos consideren la so bien o la so conveniencia. Y Thomas Hill Green, pa quien el bien común atópase en «la realización del calter personal», deduz «el bien final, como un tou, namái puede llograse nuna sociedá d'individuos que, siendo siempres un fin pa sigo mesmos —nel sentíu de que la so individualidá nun sume— llogren aumentar la so perfeición, atopando esa perfeición obtenible namái cuando esos individuos separaos son integraos como parte d'un tou social». Lo anterior puede resumise diciendo que la Commonwealth busca aumentar la llibertá de los individuos nel so sentíu negativu. (ver Llibertá negativa y Economía del bienestar).
- ↑
- ↑ Dende esti puntu de vista, el propósitu del Estáu nun puede ser otru que promover el "interés social" o común de manera práutica. Esta posición puede rastrexase -colos debíos procuros- hasta Aristóteles, pa quien el propósitu del organismu políticu yera la felicidá o “vida bona” de los ciudadanos.
- ↑ "Meyores coses fixéronse, y entamáronse meyor... so una Commonwealth que so un rei” Samuel Pepys, Diary (1667)
- ↑ Por casu, el Departamentu d'Estáu de los Estaos Xuníos define'l términu de la siguiente manera: “El términu commonwealth nun describe nin confier nengún estáu o rellación política especifica. Aplicóse, por casu, tanto a estaos como a territorios. Cuando s'usa al respective de zones que se topen so la soberanía de los Estaos Xuníos que nun son estaos, el términu polo xeneral describe una área que ye autogobernada con una Constitución de la so adopción y que'l so derechu a autodeterminación nun va ser esaniciáu pol Congresu (de los Estaos Xuníos) y manera unillateral.” (definición equí
- ↑ Smith refierse, en La riqueza de les naciones, a la función del “King o Commonwealth” de promover el bienestar económico