Jomolungma (boshqa nomlari: Everest, Sagarmatxa) — Yer yuzidagi eng baland choʻqqi, Himolay togʻlarida, Nepal va Xitoy chegarasida joylashgan. Jomolungma qisman Sagarmatxa (Nepal) milliy bogʻi tarkibidadir. Balandligi 8848,86 metr Zamini kembriygacha vujudga kelgan gneys va granitlardan, 7000 m dan yuqori qismi mezozoyning kristalli ohaktosh va slanetslaridan tarkib topgan. Shakli piramidasimon. Togʻ tepasidan atrofga 5000 m balandlikkacha muzliklar oqib tushgan. Janubiy yon bagʻri tik boʻlgani uchun bu yerda qor turmaydi. Jomolungma choʻqqisiga 1953-yilning 29-mayida J.Xant boshliq ingliz ekspeditsiyasi aʼzolari — nepallik Tensing va yangizelandiyalik E.Xillari chiqib yetdilar. Ayollardan birinchi boʻlib yaponiyalik alpinist Yu.Tabey (1976) chiqqan. 1998-yilning 22-mayida 11 kishidan iborat Oʻzbekiston alpinistlari Jomolungma choʻqqisini zabt etdilar. 2020-yil dekabr oyida yangi oʻlchov natijalari eʼlon qilindi va unga koʻra Everest choʻqqisi 86 satimetr balandroq ekan va 8848,86metr deb eʼlon qilindi.[1]
Inglizlar tomonidan 1855-yilda Hindiston Geodeziya qoʻmitasi prezidenti, ingliz generali Jorj Everest nomi bilan atalgan.
Everest — bu togʻning Evropadagi nomi, uni uzoq vaqtdan beri mahalliy aholi, tibetliklar, Chomolungma deb atashgan. Bu ism "hayotning ilohiy onasi" deb tarjima qilingan. Togʻni janubdan kuzatgan nepalliklar uni "Xudolarning onasi" deb atashgan, bu "Sagarmatha" ga oʻxshaydi. "Everest" nomi togʻga ingliz geodezikchisi Jorj Everest nomi bilan berilgan.
19-asrning o'rtalariga qadar tog'ning balandligi haqida aniq ma'lumotlar yo'q edi, shuning uchun uning eng baland cho'qqisi nomi norasmiy edi. 1852-yilda hind matematigi bir qator hisob-kitoblarni amalga oshirdi va Everest eng ko'p ekanligini aniqladi. baland tog' yerda.
Everest ikki plastinka — Hindustan va Evroosiyo toʻqnashuvi natijasida paydo boʻlgan. Hind plitasi Tibetdagi qobiq ostiga tushib, mantiya yuqoriga koʻtarildi, natijada tektonik plitalarning sekin harakati tufayli hali ham oʻsishda davom etayotgan katta togʻ tizmasi paydo boʻldi.