Kompyuter tomografiyasi

Kompyuter tomografiya (KT) va magnit-rezonans tomografiyaning (MRT) yaratilishi tibbiyot uchun olamshumul voqea bo‘ldi. Ushbu zamonaviy diagnostika usullari XX asrning 90-yillari tibbiyotga kirib keldi. Bunday ixtiro mualliflari Nobel mukofotiga haqli ravishda sazovor bo‘lishdi. KT va MRT tekshiruvlaridan tibbiy diagnostikaning har qanday yo‘nalishida foydalanish mumkin. Ayniqsa, KT va MRT nevrologiyada juda katta ahamiyatga ega. Biroq…

Baʼzi bemorlar vrach tavsiyasi bo‘lmasa-da, bosh miyasini KT yoki MRT qildirib yurishadi. U yerdagi „atrofiya“ yoki „ensefalopatiya“ so‘zlarini o‘qib vahimaga tushishadi. Bu holatlar haqida kitobda maʼlumot berganmiz.

Kompyuter tomografiyasi (odatda KT deb qisqartiriladi; ilgari aksial kompyuterli tomografiya yoki AKT skanerlash deb ataladi) tananing batafsil ichki tasvirlarini olish uchun ishlatiladigan tibbiy tasvirlash usulidir. Kompyuter tomografiyasini oʻtkazadigan xodimlarga radiograflar yoki radiologiya texnologlari deyiladi.[1][2]

KT skanerlari tananing turli toʻqimalari tomonidan rentgen nurlanishining zaiflashishini oʻlchash uchun aylanadigan rentgen trubkasi va gentriga joylashtirilgan bir qator detektorlardan foydalanadi. Keyin turli burchaklardan olingan bir nechta rentgen oʻlchovlari tomografik (kesimdagi) tasvirlarni (virtual „boʻlaklar“) ishlab chiqarish uchun tomografik rekonstruksiya algoritmlari yordamida kompyuterda qayta ishlaydi. Magnit-rezonans tomografiya (MRT) kontrendikedir boʻlgan metall implantlar yoki yurak stimulyatori boʻlgan bemorlarda kompyuter tomografiyasidan foydalanish mumkin.

1970-yillarda ishlab chiqilganidan beri KT skanerlash koʻp qirrali tasvirlash usuli ekanligini isbotladi. KT tibbiy diagnostikada eng koʻp qoʻllanilsa-da, u tirik boʻlmagan obyektlarning tasvirlarini yaratish uchun ham ishlatilishi mumkin. 1979-yilda fiziologiya yoki tibbiyot boʻyicha Nobel mukofoti janubiy afro-amerikalik fizik Allan MakLeod Kormak va britaniyalik elektrotexnika muhandisi Godfrey Xounsfildga „kompyuterli tomografiyani rivojlantirish uchun“ birgalikda berildi.[3]

  1. ↑ „Patient Page“. ARRT – The American Registry of Radiologic Technologists. 2014-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  2. ↑ „Individual State Licensure Information“. American Society of Radiologic Technologists. 2013-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 19-iyul.
  3. ↑ „The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1979“ (en-US). NobelPrize.org. Qaraldi: 2019-yil 10-avgust.