Magnit moment

Bu maqolada ichki havolalar juda kam. Matnga aloqador ichki havolalar qoʻshib yordam qiling.

Magnit moment - tok oqayotgan berk konturning, jismlar va modda zarralarining magnit xossalarini ifodalaydigan vektor kattalik. Elementar zarralar, atom yadrosi, molekula va atomlarning elektron qobiqlari Magnit momentga ega. Atom va yadro fizikasida Magnit momentining oʻlchov birligi qilib magneton olingan. Makroskopik sistemaning Magnit moment uning atom (molekula) lari yigʻindisiga teng. Makroskopik jismning magnit holati magnitlanganlikni ifodalaydi. Magnit moment tushunchasi magnit maydondagi moddalarda sodir boʻluvchi turli fizik hodisalarni tushuntirishda juda muhimdir.^[1]

Umuman olganda, formula ${\displaystyle \mathbf {m} ={1 \over 2}\int \limits _{V}[\mathbf {r} ,\mathbf {j} ]dV,}$ bu yerda ${\displaystyle \mathbf {j} }$ - oqim zichligi, ${\displaystyle dV}$ - hajm

Elektr toki bilan tekis kontaktlarning zanglashiga olib keladigan bo'lsa, formula quyidagicha bo'ladi: ${\displaystyle \mathbf {m} =IS\mathbf {n} ,}$ bu yerda ${\displaystyle I}$ zanjirdagi oqim, ${\displaystyle S}$ - kontur maydoni, ${\displaystyle \mathbf {n} }$ - vektor

Magnit moment - bu vektor miqdori, uning moduli kontaktlarning zanglashiga olib keladigan elektr tokining ushbu oqim tomonidan boshqariladigan maydonga ko'paytmasiga teng. Magnit momentning yo'nalishi gimlet qoidasi bilan oqim yo'nalishi bilan bog'liq.

Magnit moment magnit maydon hosil qiluvchi magnit yoki boshqa ob'ektning magnit kuchi va yo'nalishi. Magnit momentlarga ega boʻlgan jismlarga elektr tokining halqalari (elektromagnitlar kabi), doimiy magnitlar, elementar zarralar (elektronlar kabi), turli molekulalar va ko'plab astronomik ob'ektlar (masalan, ko'plab sayyoralar, ba'zi oylar, yulduzlar va boshqalar) misol bo'la oladi.

Aniqrog'i, magnit moment atamasi odatda tizimning magnit dipol momentini, ekvivalent magnit dipol bilan ifodalanishi mumkin boʻlgan magnit momentning tarkibiy qismini anglatadi: juda kichik masofa bilan ajratilgan magnit Shimoliy va Janubiy qutb. Magnit dipol komponenti etarlicha kichik magnitlar yoki etarlicha katta masofalar uchun etarli. Kengaytirilgan ob'ektlar uchun dipol momentiga qo'shimcha ravishda yuqori tartibli atamalar (masalan, magnit to'rtburchak moment) kerak bo'lishi mumkin.

Ob'ektning magnit dipol momenti ob'ekt ma'lum bir magnit maydonda boshdan kechiradigan moment nuqtai nazaridan osongina aniqlanadi. Xuddi shu qo'llaniladigan magnit maydon katta magnit momentlarga ega boʻlgan narsalarda katta momentlarni hosil qiladi. Ushbu momentning kuchi (va yo'nalishi) nafaqat magnit momentning kattaligiga, balki uning magnit maydon yo'nalishiga nisbatan yo'nalishiga ham bog'liq. Shuning uchun magnit momentni vektor deb hisoblash mumkin. Magnit momentning yo'nalishi magnitning janubidan Shimoliy qutbiga (magnit ichida) ishora qiladi.

Magnit dipolning magnit maydoni uning magnit dipol momentiga mutanosibdir. Ob'ekt magnit maydonining dipol komponenti uning magnit dipol momenti yo'nalishiga nisbatan nosimmetrikdir va ob'ektdan masofaning teskari kubi sifatida kamayadi.

1. ↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil