Merkuriy 
 |
Merkuriy (MESSENGER surati)
|
| Mehvar tasnifi |
|---|
| O'rtacha radius | 69 816 927 km |
| Ekssentrisiteti | 0,20530294 |
| Aylanish davri
| 87,969 sutka |
| Sinodik davri | 115,88 sutka |
| Eng kichik orbital tezligi | 38.86 km/s |
| O'rtacha orbital tezligi | 47.87 km/s |
| Eng katta orbital tezligi | 58.98 km/s |
| Chekinish | 3,38° |
| Tabiiy yo'ldoshlar soni | 0 |
| Fizik tasnif |
| Ekvatorining diametri | 4879.4 km |
| Maydoni | 7.5×107 km2 |
| Massasi | 3.302×1023 kg |
| O'rtacha zichlik | 5.427 g/sm3 |
| tortish kuchi | 3.701 m/s2 |
| Aylanish davri | -58.6462 sutka |
| Ekliptikaga og'ish burchagi | 0.01° |
| Albedo | 0,10-0.12 |
| Ikkinchi kosmik tezlik | 4,25 km/s |
| Sirtidagi Harorat |
| min.* | o'rta. | maks. |
| 90 K | 340 K | 700 K |
|
| (*Minimal harorat bulut qatlamining eng ustiga oid.) |
| Atmosfera tasnifi |
| Atmosfera bosimi | Juda past |
| Kaliy | 31,7 % |
| Natriy | 24,9 % |
| A Kislorod | 9,5 % |
| Argon | 7 % |
| Geliy | 5,9 % |
| M Kislorod | 5,6 % |
| Azot | 5,2 % |
| Karbon dioksidi | 3,6 % |
| Suv | 3,4 % |
| Vodorod | 3,2 % |
Merkuriy yoki Utorid (Atorid)(arab.) — Quyosh tizimidagi Quyoshga eng yaqin sayyora. Merkuriy Quyosh chiqishi oldidan va botgandan soʻng uning yaqinida koʻrinadi. Merkuriyning diametri 4865 km; massasi 3,304–1023 kg; Oʻrtacha zichligi 5,52 g/sm3. Merkuriyning Quyoshdan oʻrtacha uzoqligi 0,387 astronomik birlikka (58 mln. km), Quyosh atrofidagi ekssentrisiteti ye=0,206 ga teng Merkuriyning Quyosh atrofida aylanish davri 88 sutka. Orbital harakatining tezligi 47,9 km/sek. M. satxida ikkinchi kosmik tezlik 4,3 km/sek, koʻrinma sferik albedosi Ak=0,058. Quyoshdan oʻrtacha uzoklikdagi temperaturasi; Quyosh zenit da boʻlganda T=618 K; nadirda esa G<250 K. Quyoshdan eng uzok, masofada boʻlganda yorugʻligi —0,3 dan + 0,6 gacha yulduz kattaligida. Merkuriy Quyoshdan 28° uzoqlashgani uchun uni kuzatish qiyin, shuning uchun kechki payt yoki erta tongda kuzatiladi. Bu vaqtda Merkuriy fazasi deyarli 90° ga teng boʻlib, kuzatuvchiga uning yoritilgai yarim doirasi koʻrinadi. Yuzasida qora, oqish dogʻlar va kucheiz atmosfera (SO, O, O2) borligi aniqlangan. Atmosfera tarkibida azot N va argon Ag boʻlishi mumkin. Merkuriyning tabiiy yoʻldoshi mavjud emas.[1]
- ↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
.svg){kind=small}