Orgazm

Władysław Podkowiński. "Frenzy of Exultations" (1894-yil)

Orgazm (ὀργασμός, orgasmos — „toʻlqinlanish“) yoki jinsiy kulminatsiya — jinsiy javob siklida toʻplangan jinsiy qoʻzgʻalishning toʻsatdan chiqishi, natijada tos boʻshligʻida jinsiy lazzatlanish bilan tavsiflangan ritmik, beixtiyor mushaklar qisqarishi[1]. Erkaklar va ayollar tomonidan tajribaga ega boʻlgan orgazm beixtiyor yoki avtonom asab tizimi tomonidan boshqariladi. Ular odatda beixtiyor harakatlar, jumladan tananing koʻp joylarida mushaklarning spazmlari, umumiy eyforiya hissi va koʻpincha tana harakatlari va tovushlar bilan bogʻliq. Orgazmdan keyingi davr, odatda neyrogormonlar — oksitotsin, prolaktin, endorfinlar (yoki endogen morfin)ning chiqarilishi bilan bogʻliq boʻlgan tinchlantiruvchi jarayondir[2].

Odam orgazmlari odatda erkaklarda jinsiy olatni (odatda eyakulyatsiya bilan birga keladi) va ayollarda pastki lablarni jismoniy stimulyatsiya qilish natijasida yuzaga keladi[3][4]. Jinsiy ragʻbatlantirish oʻz-oʻzini qondirish (onanizm) yoki juftlikda (jinsiy aloqa yoki boshqa jinsiy faoliyat) boʻlishi mumkin.

Inson orgazmini oʻrab turgan salomatlik taʼsiri xilma-xildir. Jinsiy faoliyat davomida koʻplab fiziologik reaksiyalar mavjud, shu jumladan prolaktin tomonidan yaratilgan boʻshashgan holat, shuningdek markaziy asab tizimidagi oʻzgarishlar, masalan, miya yarim korteksining katta qismlarining metabolik faolligining vaqtincha pasayishi, metabolik faollikning oʻzgarishi yoki kuchayishi[5]. Bundan tashqari, anorgazmiya kabi jinsiy disfunksiyalarning keng doirasi mavjud. Bular orgazm haqidagi madaniy qarashlarga taʼsir qiladi, masalan, orgazm va uning chastotasi yoki izchilligi jinsiy aloqada qoniqish uchun muhim yoki ahamiyatsiz ekanligi haqidagi eʼtiqodlar[6] va orgazmning biologik, evolyutsion funksiyalari haqidagi nazariyalarni aytish mumkin[7][8].

  1. ↑ Winn, Philip. Dictionary of Biological Psychology (en). Routledge, 2003 — 1189-bet. ISBN 9781134778157. 
  2. ↑ „Coitus-induced orgasm stimulates prolactin secretion in healthy subjects“. Psychoneuroendocrinology. 26-jild, № 3. 2001-yil aprel. 287–94-bet. doi:10.1016/S0306-4530 (00)00053-6. PMID 11166491. {{cite magazine}}: Check |doi= value (yordam); sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)
  3. ↑ Wayne Weiten. Psychology Applied to Modern Life: Adjustment in the 21st Century. Cengage Learning, 2011 — 386-bet. ISBN 978-1-111-18663-0. Qaraldi: 5-yanvar 2012-yil. 
  4. ↑ „Anatomy of the clitoris“. The Journal of Urology. 174-jild, № 4 Pt 1. 2005-yil oktabr. 1189–95-bet. doi:10.1097/01.ju.0000173639.38898.cd. PMID 16145367. {{cite magazine}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)
  5. ↑ „Men versus women on sexual brain function: prominent differences during tactile genital stimulation, but not during orgasm“. Human Brain Mapping. 30-jild, № 10. 2009-yil oktabr. 3089–101-bet. doi:10.1002/hbm.20733. PMC 6871190. PMID 19219848. {{cite magazine}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)
  6. ↑ „Frequently Asked Sexuality Questions to the Kinsey Institute: Orgasm“. iub.edu/~kinsey/resources. 2012-yil 5-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-yanvar 2012-yil.
  7. ↑ Geoffrey Miller. The Mating Mind: How Sexual Choice Shaped the Evolution of Human Nature. Random House Digital, 2011 — 238–239-bet. ISBN 978-0307813749. Qaraldi: 27-avgust 2012-yil. 
  8. ↑ Wallen K, Lloyd EA.; Lloyd (2011-yil may). „Female sexual arousal: genital anatomy and orgasm in intercourse“. Hormones and Behavior. 59-jild, № 5. 780–92-bet. doi:10.1016/j.yhbeh.2010.12.004. PMC 3894744. PMID 21195073. {{cite magazine}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)