 | Ushbu sahifani Radiatsiyadan himoya qilish bilan birlashtirish taklif etiladi. (munozara) |
Radiatsiyaviy himoya, shuningdek, radiologik himoya deb ham ataladi, bu atama Xalqaro atom energiyasi agentligi (MAGATE) tomonidan "odamlarni ionlashtiruvchi nurlanish taʼsirining zararli taʼsiridan himoya qilish va bunga erishish vositalari" deb taʼriflangan.[1] Taʼsir inson tanasidan tashqaridagi radiatsiya manbasidan yoki radioaktiv ifloslanishni yutish natijasida yuzaga kelgan ichki nurlanish tufayli boʻlishi ham mumkin boʻladi.
Ionlashtiruvchi nurlanish sanoat va tibbiyotda keng qoʻllanadi va shu bilan birga undan nontoʻgʻri foydalanish tirik toʻqimalarga mikroskopik zarar yetkazish orqali sogʻliq uchun katta xavf tugʻdirishi mumkin. Ionlashtiruvchi nurlanishning sogʻliqqa taʼsirining ikkita asosiy toifasi mavjud. Yuqori taʼsirlarda u "toʻqima" deb ataluvchi taʼsirni keltirib chiqarishi mumkin, ular sodir boʻlishining aniqligi sababli "deterministik" taʼsirlar deb ham ataladi, anʼanaviy ravishda kulrang birlik bilan koʻrsatiladi va oʻtkir radiatsiya sindromiga olib keladi. Past darajadagi taʼsirlar uchun radiatsiyadan kelib chiqadigan saraton xavfi statistik jihatdan yuqori boʻlishi mumkin, bu noaniqlik tufayli " stokastik effektlar" deb ataladi, anʼanaviy ravishda sievert birligi bilan koʻrsatiladi.
Radiatsiyadan himoyalanishning asosiy sharti vaqt, masofa va himoya qilish kabi oddiy himoya choralari yordamida dozani kamaytirish yoki oldini olishdir. Taʼsir qilish muddati zarur boʻlgan vaqt bilan cheklanishi kerak, nurlanish manbasidan masofa maksimal darajada uzoqroq boʻlishi kerak va iloji boricha manbadan yoki nishondan himoyalangan boʻlishi kerak. Shaxsiy dozani oʻlchashda tashqi nurlanish uchun kasbiy yoki favqulodda taʼsir qilishning shaxsiy dozimetrlar qoʻllanadi va radioaktiv ifloslanish tufayli ichki dozada tanani biologik tahlil qilish yaʼni bioassay usullari qoʻllanadi.
Radiatsiyadan himoya qilish va dozimetriyani baholash uchun Radiatsiyadan himoya qilish boʻyicha Xalqaro komissiya (ICRP) va Radiatsiya birliklari va oʻlchovlari boʻyicha xalqaro komissiya (ICRU) maʼlum darajadagi nurlanishning inson tanasiga biologik taʼsirini hisoblash uchun foydalaniladigan tavsiyalar va maʼlumotlarni eʼlon qiladi va shu bilan dozani qabul qilish chegaralari tavsiya etiladi.
- ↑ IAEA Safety Glossary - draft 2016 revision.